Azərbaycanın rusdilli məktəblərində ikidilli təhsil eksperimenti uğurlu olub
Azərbaycanın Elm və Təhsil Nazirliyi dil müxtəlifliyi və milli birliyin təşviqi üzrə cəsarətli addım olaraq bütün ölkənin rusdilli məktəblərində təhsil proqramının dəyişdirilməsi eksperimenti həyata keçirib. 2022-2023-cü tədris ilində həyata keçirilən eksperiment ayrı-ayrı siniflərdə tarix dərslərinin Azərbaycan dilində tədrisini ehtiva edirdi və ilkin nəticələr ehtiyatlı nikbinliklə qarşılanıb.
Nazir Emin Əmrullayevin sərəncamı ilə iyirmi rusdilli məktəbin beşinci sinif şagirdləri “Azərbaycan tarixi” dərslərini Azərbaycan dilində keçiblər. Paralel olaraq doqquzuncu sinif şagirdləri “Zəfər tarixi” təlimatını Azərbaycan dilində keçiblər. Nazirlik bu pilot layihənin nəticələrini diqqətlə tədqiq etmək və bu dərslərin qarşıdakı 2023-24-cü tədris ilində tədrisi haqqında qərar qəbul etmək niyyətindədir.
Bu proqressiv təşəbbüs Azərbaycan cəmiyyətində qızğın müzakirələrə səbəb olub. Bəzi valideynlər rusdilli məktəblərdə müəyyən dərslərin Azərbaycan dilində tədrisinin övladlarının akademik yükünü artıra biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlarını bildiriblər. Bununla belə, digər valideynlər, o cümlədən milliyyətcə rus olan valideynlər Azərbaycan dilində təhsilin üstünlüklərini dəstəkləmək üçün sosial şəbəkələrdə çıxış edirlər, ölkənin rəsmi dilini bilməyin vacibliyini vurğulayırlar.
Təhsil üzrə ekspert Nadir İsrafilov rusdilli məktəblərdə Azərbaycan dilinin tədrisinin daha geniş inteqrasiyasını, Azərbaycan ədəbiyyatı və coğrafiyası kurslarını da dövlət dilinə keçirməyi təklif edib. Şagirdlərin Azərbaycan dilini bilməsinin vacibliyini etiraf edən İsrafilov həmçinin kifayət qədər müəllim cəlb etməyin və artıq tələb olunan məcburi proqramları olan məktəblərdə ikidilli təhsilin tətbiqinin çətinliklərini də qeyd edib. O, səbrlə Elm və Təhsil Nazirliyinin yekun mövqeyini gözləməyə çağırır.
Filologiya elmləri doktoru Rəna Səfərəliyeva Turan-ın müxbiri ilə söhbətində rusdilli məktəblərin bütün məzunlarının Azərbaycan dili biliklərinin yoxlanıldığı imtahan vermək tələbini yada salıb. O, ölkənin qanunlarına, o cümlədən dövlət dilinin tədrisi mandatına riayət etməyin vacibliyini vurğulayıb və dil mühitinə qərq olmağa çağırıb. Səfərəliyeva uyğun kitab və təlimatçıların olmaması kimi geniş yayılmış yanlış düşüncələri təkzib edib, bunun əvəzinə valideynləri Azərbaycan dilini öyrənmək üçün asan əlçatan resurslardan istifadə etməyə çağırıb.
Bu diskursdan irəli gələn əsas məsələlərdən biri ondan ibarətdir ki, niyə uşaqlar Azərbaycan vətəndaşı olaraq dövlət dilindən ailələrində və birliklərində deyil, müstəsna olaraq məktəbdə istifadə etməlidirlər? Səfərəliyeva 30 il əvvəl kiril əlifbasından latın əlifbasına keçidlə bağlı yaranan mübahisələrlə müqayisə aparıb. O qeyd edib ki, savadsızlıq və kiril əlifbası ilə olan ədəbiyyatdan təcrid olunma narahatlıqları əsassız olub, belə ki, əhali müvəffəqiyyətlə yeni əlifbaya uyğunlaşıb.
Elm və Təhsil Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Yasarət Valehov sorğulara cavab olaraq Turan-a bildirib ki, pilot layihənin nəticələri müsbət qiymətləndirilib. Layihədə iştirak edən tələbələr və müəllimlər arasında keçirilən sorğular layihənin müsbət qarşılandığını göstərib, iştirakçılar dil bacarıqlarının və tənqidi düşünmə qabiliyyətlərinin inkişaf etdiyini bildiriblər. Nəticədə nazirlik daha çox sayda məktəbi əhatə etmək üçün təşəbbüsü genişləndirmək, tarixin Azərbaycan dilində tədrisini məktəblərin yuxarı siniflərinə də şamil etmək niyyətindədir.
Azərbaycanda dil və təhsil haqqında söhbətlər davam edir, hökumətin yenilikçi eksperimenti ölkədə tələbələrin daha inklüziv və linqvistik cəhətdən müxtəlifliyin olacağı gələcəyə yol göstərir.
Filologiya elmləri doktoru, Beynəlxalq Pedaqoji cəmiyyətin rus dilinə dəstək Koordinasiya Şurasının üzvü Asef Hacıyev qeyd edir ki, Azərbaycanda 100 mindən çox (təxminən 15%) məktəbli rus dilində təhsil alır. 400-ə yaxın məktəbin rus dili ilə şöbələri var, 50 məktəbdə rus dilinin dərindən öyrənilməsi, azərbaycan dili ilə şöbələrdə isə rus dili xarici dillərdən biri kimi tədris olunur.
