Siyasi xəbərləri izləyən hər kəs bilir ki, Afrika qitəsində vəziyyət gərgindir, genişmiqyaslı müharibəyə çevrilmək təhlükəsi var. Vəziyyət Nigerdə prezident Məhəmməd Bazumun devrilməsi ilə başa çatan hərbi çevrilişdən sonra başlayıb. “Hərbi inqilab” ilk növbədə Nigerdə təkcə iqtisadi deyil, həm də hərbi-siyasi maraqları olan Fransanın maraqlarına zərbə vurdu. Əslində Parisin öz Xarici legionunun simasında hərbi güc tətbiq edib-etməyəcəyi dərhal intriqa yarandı. Digər bir intriqa Vaqner-in bölgədəki kəskin fəaliyyəti idi. “Vaqnerçilər” mövzusu təkcə mediada deyil, həm də yüksək rütbəli Amerika məmurlarının (məşhur Nulandın) danışıqlarının əsas mövzusu olub…
Bəs Afrikada bunlar baş verərkən ÇİN nə edir..?
Pekin Afrikanın ən böyük geosiyasi və xarici iqtisadi oyunçusudur. Afrikanın bir çox başqa ölkələrində olduğu kimi, Çin Nigerdə neft və uran sənayesinə böyük sərmayə qoyan Nigerdə ən böyük investordur. Nigerdəki Çin şirkətləri ən böyük podratçılar arasındadır. Bu, böyük ölçüdə Pekinin rəsmi olaraq “Çinin dostu” adlandırdığı və təhlükəsizliyini təmin etməyə ümid etdiyi devrilmiş prezidentin dövründə baş verdi. Pekin üçün isə bu asan vəziyyət deyil. Bir tərəfdən, xüsusilə uran sektorunda fransızların buraxdığı boşluğu Çin şirkətləri dolduracaq…
Digər tərəfdən, silah gurultusu altında işləmək, xüsusən də dövlətin təhlükəsizlik zəmanəti altında işləməyə üstünlük verən böyük Çin şirkətləri üçün çox çətindir. Hərbi-siyasi sahədə Çinin hələlik Niger ordusuna təklif edəcəyi konkret heç nə yoxdur. Lakin nəzəri cəhətdən Pekin böyük sərmayələri cəmləşdirdiyi Nigeriyaya təsir göstərə bilər. Amma Pekinin Parislə çox yaxşı münasibətləri var ki, urana rəğmən, Niger naminə onu məhv etməyin mənası yoxdur. Buna görə də Çin “Berqamodan Truffaldino” mahnısındakı kimi gözləmə mövqeyi tutdu: “və mən həmişə qalib gələnlərin yanındayam”. Amma Afrika çöllərində kimin qalib gələcəyi hələ bəlli deyil…
Pərviz Əliyev, politoloq
