Çin Əfqanıstana daha çox sərmayə qoymaqdan narahatdır
Çin Əfqanıstanda yenidən hakimiyyətə gələn “Taliban”ın beynəlxalq səviyyədə tanınmaması səbəbindən bu ölkənin infrastruktur layihələrini maliyyələşdirmək istəmir.
AzToday.az “Afghan Diaspora Network” (ADN) istinadən xəbər verir ki, ötən il Çin bir neçə ölkəni “Taliban”ı tanımağa inandırmaq üçün bir neçə cəhd göstərdi, lakin tanınmadığı təqdirdə Çin “Taliban”la məsafəni saxlamağa üstünlük verəcək.
Çin-Əfqan məsələləri üzrə ekspertlər deyir ki, siyasi qeyri-müəyyənlik qorxusu “Taliban”ın iqtidarı saxlaya bilib-bilməməsindən və Əfqanıstanın qanuni hökuməti kimi beynəlxalq səviyyədə tanınıb-tanınmamasından qaynaqlanır.
ADN yazır ki, Çin, Sincan vilayətini və uyğur xalqını Çin hökumətinin nəzarətindən azad etmək və İslam ideologiyasını tətbiq etmək istəyən Şərqi Türküstan İslam Hərəkatının təhdidləri ilə üz-üzədir:
“Xarici işlər naziri Vanq Yi keçən iyul ayında Çində “Taliban” nümayəndə heyətinə Çinin milli təhlükəsizliyi və ərazi bütövlüyünə birbaşa təhdid kimi xarakterizə etdiyi Şərqi Türküstan İslam Hərəkatı da daxil olmaqla terror təşkilatları ilə xətti çəkməyi söyləyib. Pekin uzun müddətdir ki, ETİM-i Sincanda uyğur separatizmini təbliğ etməkdə ittiham edir. Vanq “Taliban” həmkarı ilə diplomatik görüşlərdə və dialoqlarda dəfələrlə məsələyə toxunmuşdu”.
Lakin məzhəb fərqlərinə görə Əfqanıstan “Taliban”ına düşmən münasibət bəsləyən İŞİD-in qolu olan Xorasan İslam Dövləti tərəfindən Əfqanıstanda təkrar partlayışlar “Taliban”ın təhlükəsizliyi təmin edə bilib-bilməyəcəyi ilə bağlı suallar yaradıb.
Beləliklə, Əfqanıstandakı münaqişə və ETIM-in fəaliyyəti Çin firmalarını Çin-Pakistan İqtisadi Dəhlizi və Beş Millət Dəmiryolu Dəhlizi kimi Kəmər və Yol Təşəbbüsü layihələrini Əfqanıstana genişləndirməkdən çəkindirib.
ADN xəbər verir ki, ABŞ-ın 2021-ci ilin avqustunda Əfqanıstandan çıxarılması və “Taliban”ın Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ keçirməsi regional güclər və Əfqanıstanın qonşuları üçün regionda daha aktiv təhlükəsizlik strategiyalarına sahib olmaq üçün yeni imkanlar açıb. Çin bundan yararlanaraq keçən ilin avqustunda “Taliban”la əlaqə qurbağa başladı. Lakin bir il ərzində o, “Taliban”la və onun fəaliyyət tərzi ilə əlaqə qurmağın çətinliklərini anladı. Həmçinin başa düşdü ki, Əfqanıstanda əhəmiyyətli nüfuza malik olmaq və bu ölkədə investisiyaları təmin etmək ehtirası riskli bir işdir.
Bu arada, Çin Əfqanıstanda bəzi sərmayələri saxlamaqda davam edir, lakin bu layihələr problemlərlə üzləşib və əsasən illərdir dayandırılıb. Bunlardan ən diqqət çəkəni Loqar vilayətindəki Mes-e Aynak mis mədənidir ki, bu layihə illərdir zorakılıq və qeyri-sabitliklə üzləşib. “Taliban” bu layihəni yenidən həyata keçirmək istəsə də, Çin bu layihənin yenidən başlamasının təhlükəsizlik tələb edəcəyini başa düşür.
Bununla belə, İslam Dövləti-Xorasanın (İD-S) böyüməsini və “Taliban” hərəkatı daxilində artan çatları nəzərə alsaq, “Taliban”ın bunu təmin etmək qabiliyyəti sual altında qalır.
AzToday.az
