Rəsmilər ABŞ-İran səhv hesablaması daha böyük müharibəyə səbəb ola biləcəyini söyləyirlər

nytimes: Nə Vaşinqton, nə də Tehran Qəzza zolağındakı münaqişənin bölgədə daha böyük müharibəyə səbəb olmasını istəmir, Hər iki paytaxtdakı rəsmilər deyirlər.

Lakin oktyabrın 7-də Həmas-ın İsrailə hücumundan keçən yeddi həftə ərzində İranın dəstəklədiyi milislər İraq və Suriyadakı Amerika qoşunlarına 70-dən çox raket və pilotsuz zərbə endirdilər. Pentaqon, öz növbəsində, ABŞ rəsmilərinin dediyinə görə, ən azı 15 nəfərin ölümü ilə nəticələnən dörd hava hücumu ilə cavab verdi.

Milli təhlükəsizlik nümayəndələri qorxurlar ki, “göz üçün göz” hücumları fonunda səhv hesablama, hər bir tərəfin digərinin daha geniş miqyaslı mübarizə istəmədiyinə inamı ilə birlikdə məhz buna səbəb ola bilər: ABŞ Yaxın Şərq və Cənubi Asiyada 20 illik müharibəni bitirdikdən cəmi iki il sonra regional münaqişə.

İndiyə qədər ABŞ-ın cavab hücumlarının heç biri, hətta keçən həftə İraqda baş verən, İranın dəstəklədiyi bir qrup olan “Kataib Hizbullah” ın bir neçə döyüşçüsünün ölümü ilə nəticələnən bir eskalasiyaya səbəb olmadı. Pentaqon çərşənbə axşamı bildirib ki, hücumlar ən azı müvəqqəti olaraq dayandırılıb-sonuncular noyabrın 23-də, İsrail və HƏMAS müharibəsində əməliyyat fasiləsinin başlamasından bir gün əvvəl olub.

Lakin ABŞ hərbi komandanlığı və kəşfiyyat xidmətləri İranı və Livandakı “Hizbullah”, Yəməndəki husilər və İraq və Suriyadakı milislər də daxil olmaqla dəstəklədiyi qrupları yaxından izləməyə davam edir. ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Cənubi Qırmızı dənizdəki hərbi gəmisi, çərşənbə günü Yəməndən atılan bir pilotsuz təyyarəni vurdu və ABŞ hərbi rəsmisinin gəmi üçün təhlükə yaratdığını söylədi.

Johns Hopkins Universitetinin İran üzrə mütəxəssisi və beynəlxalq münasibətlər və Yaxın Şərq Araşdırmaları professoru Vali Nasr dedi ki,” insanların buna necə baxması ilə bağlı problem, yalnız Qəzzada qısa bir müharibə haqqında düşünməyimizdir”.

Lakin onun sözlərinə görə, İran və “Hizbullah” inanırlar ki, İsrail HƏMAS-ı bitirən kimi diqqətini onlara yönəldəcək.

“ABŞ ehtiyatlı deyilsə, Qaz daha böyük bir şeyin başlanğıcı olacaq”, Nasr dedi.

Müdafiə Nazirliyinin nümayəndələri hesab edirlər ki, İran milis hücumlarından istifadə edərək ABŞ-ı Amerika qoşunları və bölgədəki maraqları ilə nə baş verəcəyini xəbərdar etmək üçün istifadə edir, əgər İsrail kampaniyasını “Hizbullah” ı əhatə edərək genişləndirsə və ya İsrail keçmişdə olduğu kimi İranın nüvə proqramını hədəf alırsa.

İsrail və “Hizbullah” müharibə başlayandan bəri İsrailin şimal sərhədi boyunca dəfələrlə Livanla toqquşublar. Bir ABŞ rəsmisi Bayden Administrasiyasının İsrailin atışmalardan “uzaqlaşmasını” istədiyini söylədi. Lakin məmur administrasiyanın İsraili iki cəbhədə müharibə başlatmaqdan çəkindirmək üçün nə etdiyini açıqlamayıb.

Rəsmi şəxs İsrail rəsmiləri ilə şəxsi söhbətləri müzakirə etmək üçün anonimlik şərtləri ilə danışdı.

Münaqişənin ilk günlərindən Tehran və Vaşinqton çoxsaylı mesajlar mübadiləsi aparıblar ki, heç bir tərəf müharibənin artmasını istəmir, İranın xarici işlər naziri Hüseyin Amir Abdollahian müsahibəsində bildirib.

“ABŞ – ın müharibənin yayılmasını istəmədiyini başa düşürük, amma ABŞ-ın müharibənin güclənməsini istədiyini düşünürük”, Amir Abdollahian dedi. “Əgər ABŞ İsrailə hərbi, siyasi və maliyyə dəstəyini davam etdirərsə və İsrailin dinc fələstinlilərə qarşı hərbi hücumlarının öhdəsindən gəlməyə kömək edərsə, o zaman nəticələrlə üzləşməlidir.”

Oktyabrın 7-də baş verən terror aktlarından sonra kəşfiyyat əməkdaşları prezident Co Baydenə İranla daha geniş müharibə riski barədə məlumat veriblər. Bir neçə həftə ərzində kəşfiyyat xidmətləri İranın daha geniş münaqişədən qaçmaq istədiyini qiymətləndirdi-ən azı hələlik qüvvədə olan bir qiymətləndirmə.

Bu kəşfiyyat məlumatlarını rəhbər tutan ABŞ Müdafiə Nazirliyinin nümayəndələri, hərbi bazalara pilotsuz hücumlardan sonra İraq və Suriyada İranın dəstəklədiyi milislərə qarşı məqsədyönlü cavab tədbirləri təklif etdilər. Ağ Ev variantları nəzərdən keçirərkən, Milli Kəşfiyyat direktoru Avril D. Haynes və Bayden potensial nəticələri müzakirə etdilər.

Bayden Administrasiyası açıq şəkildə deyir ki, onun strategiyası çəkindirməkdir.

HƏMAS hücumlarından sonra Pentaqon, iki təyyarə gəmisini və onları müşayiət edən döyüş gəmilərini — biri Aralıq dənizinin şərqinə, digəri Fars körfəzi yaxınlığında — Dəniz Qüvvələri desant işçi qrupunu və onlarla əlavə döyüş təyyarəsini göndərərək bu məhdudlaşdırma siqnalını göndərməyə çalışdı.

Lakin ABŞ rəsmiləri İranı və onunla əlaqəli milisləri İraq və Suriyadakı Amerika qoşunlarına dəfələrlə raket hücumları və pilotsuz təyyarələrdə ittiham edirlər.

ABŞ hərbi təyyarələri oktyabrın 27-də və noyabrın 8-də Suriyanın şərqindəki sursat anbarlarına zərbələr endirib. Pentaqon bu zərbələr nəticəsində qurbanların olmadığı qənaətinə gəldi.

Noyabrın 12-də ABŞ-ın İran İnqilab Qvardiyası və onun Şərqi Suriyadakı sirdaşları tərəfindən istifadə edilən obyektlərə hava hücumları nəticəsində altı-yeddi nəfər həlak olub. Pentaqon nümayəndələrinin son hücumlar üçün silah təmin etdiyini söylədiyi böyük bir sursat bunkerinə bir zərbə gəldi.

Pentaqon sözçüsü Sabrina Singh dedi ki,” hücumlarımız səviyyəni əhəmiyyətli dərəcədə azaltdı və bu milis qruplarının bu silahlara çıxışını pisləşdirdi”.

Bayden administrasiyasının nümayəndələri deyirlər ki, təsdiqlənmiş zərbələr ABŞ-da davam edəcək regional müharibəni qızışdırmadan İrana və onun etibarlı şəxslərinə zərər vurmaq üçün nəzərdə tutulub. Bayden son həftələrdə daha aqressiv bombardman variantlarını rədd edib.

“Əsas məqsədimiz bu qarşıdurmanın Qəzzada lokallaşdırıldığından əmin olmaq və əmin olmaqdır”, Singh noyabr ayında dedi. “Hal-hazırda bunu belə görürük. Biz görürük ki, münaqişə İsrail və Qəzza daxilində, eləcə də İsrail və HƏMAS arasında davam edir”.

Amerika xüsusi xidmət orqanları bu yanaşmanın hələ də işlədiyini iddia edirlər.

“ABŞ hücuma məruz qaldıqda belə, İran və Hizbullahın bölgədə çox incə bir xətt izləməyə çalışdıqlarını, İsrail və ya ABŞ ilə daha birbaşa qarşıdurmaya səbəb olma riski olan açıq hərəkətlərdən çəkindiklərini, eyni zamanda xərcləri artırdıqlarını, anti-Amerika və İsrail əleyhinə aksiyaların keçirilməsinə imkan verdiyini qiymətləndiririk.İsrail hücum edir”, Milli Antiterror Mərkəzinin direktoru Kristin Abizide, noyabrın 15 – də Nümayəndələr Palatasının Daxili Təhlükəsizlik Komitəsinə vuruğladı.

Rəsmilərin sözlərinə görə, sual Baydenin İsraili münaqişəni genişləndirməkdən çəkindirə biləcəyidir.

Konqresdəki bəzi Respublikaçılar ABŞ-ın hərbi cavabının qeyri-kafi olduğunu və əslində İranın və onun tərəfdarlarının daha aqressiv hərəkətlərinə səbəb olduğunu şikayət edirlər.

Arkansas respublikaçı və Silahlı Qüvvələr Komitəsinin üzvü Tom Cotton Senatdakı çıxışında dedi ki, müdafiə naziri Lloyd Austin və Bayden”bəlkə də münaqişə axtarmaq istəmirlər, amma İran istəyir və o, hərbçilərimizi real nəticələrlə üzləşənə qədər, həqiqətən qorxana qədər öldürməyə çalışacaq”.

Cotton dedi ki, “İran, özlərinə ən əziz olanı təhlükə altına qoysaq, döyüşməyəcək: İnqilab Keşikçiləri korpusundakı şok bölmələri, Qüds Qüvvələri və ya lazım olduqda İranın özündə Obyektlər”.

ABŞ – ın İraqda 2500, Suriyada isə 900 hərbçisi var ki, bu da əsasən “İslam Dövləti”qruplaşmasının qalıqlarına qarşı mübarizədə yerli qüvvələrə kömək edir.

İraq və Suriyadakı 60-dan çox ABŞ hərbçisi İranın dəstəklədiyi milislərin hücumları nəticəsində yaralanıb, onların təxminən yarısı travmatik beyin xəsarətləri alıb. Pentaqon rəsmiləri hazırda bütün hərbi qulluqçuların xidmətə qayıtdıqlarını söyləyirlər.

Ancaq ABŞ-ın yüksək səviyyəli hərbi rəsmiləri yalnız şansın ABŞ-ı daha ciddi itkilərdən qoruduğunu söyləyirlər. Partlayıcı maddələrlə doldurulmuş bir pilotsuz təyyarə oktyabrın 25-də İraqdakı Erbil hava bazasındakı kazarmaya zərbə endirdi. Yüksək rütbəli bir hərbi məmurun sözlərinə görə, partlayış uğursuz oldu, lakin bir neçə hərbçi yaralanıb və həlak olub.(Turan)